برای بزرگ نمایی روی عکس کلیک کنید
تندیس پادشاه، شاهپور دوم، امپراطوری ساسانیان، ایران، از نقره ی طلاکاری شده، قرن چهارم میلادی، به طول 40 سانتی متر، موزه متروپلیتن.
سلسله ساسانیان بر گستره وسیعی از سرزمینهای مابین رود فرات تا باختر، از قرن سوم میلادی تا قرن هفتم میلادی و اشغال ایران توسط اعراب مسلمان، حکمرانی می کردند. در بیشتر این مدت، کنترل جاده ی معروف و تجاری راه ابریشم، که راه تجارت با چین بود، در اختیار آنان بود.
در قرن چهارم میلادی، این تندیس سلطنتی، از ورق یک پارچه ی نقره ضرب شده است. تصویری برجسته و با جزئیات از پادشاه ایران، همانند تندیسهای باشکوهی که در امپراطوری روم غربی متداول بود. پادشاه گوشواره های ساده ی تخم مرغی به گوش دارد و گردنبندی نیز که از مهره ساخته شده، آنچنان که در زمان ساسانیان مرسوم بود، به گردن دارد. نگاه قدرتمند و قوس مشخص بینی دو مشخصه ای که در نگاه اول به چشم می آیند، قصد هنرمند سازنده اثر را از برجسته نمودن این مشخصات چهره نشان می دهد . تاکید براین مشخصات، ما را با شخصیتی مصمم از پادشاه روبرو می کند. جزئیات تاج، اطلاعاتی از تاج پادشاهان ساسانی را بیان می کند. در این مورد، تاج با هلالی از ماه تزئین گشته است . کره شیار دار بزرگی از میان کنگره های تاج بیرون آمده، هر چند تناسب چندانی با تاج ندارد. ولی باید دانست، این کره، جزو سنتهای پوشاکی ساسانیان و امپراطوران کوشانی است. هلال ماه روی تاج، مختص شاهپور دوم است. همچنان که در نقش برجسته طاق بستان از شاپور دوم وسوم، هلال ماه در تاج شاهپور دوم دیده می شود ولی در تاج شاهپور سوم موجود نیست.
اصطلاحات و شخصیت های وابسته به متن :
شاپور دوم :
شاپور دوم (۳۰۹-۳۷۹ ترسایی)، یا «شاپور ذوالاکتاف (شانه سنب)» ،[۱] از شاهان دودمان ساسانی بود.
او پسر هرمز دوم بود. او را در کودکی و پس از بر کناری برادرش آذرنرسه بر تخت نشاندند. داستانی درباره او هست که می‌گوید درباریان زمانی که مادرش وی را باردار بود بر زهدان مادر تاج شاهی نهادند و او پیش از زایش شاه شده بود.شاه در سن 16 سالگی زمام حکومت را در دست گرفت . تا آن زمان ایران در سیاست خارجه محتاط و رویه دفاعی نسبت به تجاوزاتی که به حدود ایران می‌شد، اختیار کرده بود.
در زمان کودکی او عربها به مرزهای ایران تاختند و تاراج و خونریزی بسیار به راه انداختند. هنگامی که شاپور به جوانی رسید و خردسالی را پشت سر گذارد از تازیان انتقام سختی گرفت. او سزای کارهای عربها را با سوراخ کردن شانه‌هایشان می‌داد از این رو بدو لقب شانه سُنب یا ذوالاکتاف دادند. برای نخستین بار به دستور او قبیله‌ای عرب به نام بنی‌حنظله را به خوزستان کوچاندند تا آسانتر ایشان را کنترل کنند. پیش از این در خوزستان عربی زندگی نمی‌کرد.کار شاپور پس از تسویه کار اعراب مشکل بود . زیرا اگر با روم جنگ نمی‌کرد ، دچار اغتشاشات داخلی می‌گردید و اگر جنگ می‌کرد ، طرفش با امپراتوری مانند یولیانوس بود. خوشبختی شاپور یولیانوس مرد و در ارمنستان هم چون تیرداد، پادشاه آن ، مذهب مسیحی را ترویج می‌کرد، اهالی این مملکت از او متنفر شدند و بعد از فوت او در سال314 میلادی ، جانشینانش افراد لایقی نبودند. بر اثر این اوضاع، شاپور جنگ را با روم شروع کرد و این جنگ ها 12 سال طول کشید. { 338-350 م } بی آنکه نتیجهٔ قطعی برای یکی از طرفین داشته باشد.
همچنین در زمان او هونها یا خیون‌ها به ایران دست‌اندازی کردند که شاپور آنان را نیز تاراند. دورهٔ دوم جنگ ها با روم همچنین وی در سال ۳۵۹ به جنگ با رومیان پرداخت و شهر «آمد» (دیاربکر کنونی) را گشود. امپراتور یولیانوس نیز در سال ۳۶۳ به ایران لشکر کشید ولی خودش کشته شد و سپاهش نیز از میان رفت. از این رو روم به ناچار با ایران از در صلح درآمد و سوریه را به ایران واگذار کرد.
شاپور همچنین ارمنستان را باز پس گرفت. در زمان او مسیحیان آزارانده شدند. شاپور در دنباله کامیابی‌هایش همچنین توانست نیروی موبدان زرتشتی را نیز محدود کند.
از شاپور دوم سنگنوشته‌هایی در تاق بستان و مشگین‌شهر به یادگار مانده‌است.شاپور در سال 379 میلادی ، پس از 70 سال سلطنت درگذشت.
شاهنشاهی کوشان :
امپراتوری کوشان حکومتی در سده‌های یکم تا سوم میلادی و همسایهٔ شرقی ایران اشکانی بود. قلمرو کوشانیان در ردهٔ سوم میلادی به دست ساسانیان افتاد. قوم کوشان (پدید آورندگان این حکومت) را با تخاریان مرتبط می‌دانند. در این امپراتوری، دین بودایی رواج داشت و تندیسهای بودای بامیان یادگاری از آن دوره است. این امپراطوری به دست شاپور اول پادشاه ساسانی منقرض شد. برای اطلاعات بیشتر، می توانید از این مقاله استفاده کنید.
منابع :
صاحبقران 