بس، خدایی عوام پسند و برهنه

بس خدای کوتوله مصری، موزه آلتس برلین

بس (bes)، خدای کوتوله مصری، گمان می رود اولین بار در عصر مفرغ و در قبرس زاده شد ولی از قرار معلوم، در مصر به خدایی همگانی و عوام پسند، تبدیل شد. نشانه های این خدا را می توان از پادشاهان سلسله کهن تا فراعنه سلسله بیست وششم، دنبال کرد ولی عمومیت این خدا مربوط به دوران فراعنه سلسله جدید (1070-1570 ق.م) است. در مصر باستان، خدایان بسیاری پرستش می شده که هر یک قابلیت و قدرت خاصی را نمایندگی می کرد.  خدای بس، خدایی برای محافظت از خانواده و سعادت و خوشبختی های کوچک آن در برابر نیروهای شیطانی بود. نام او احتمالا با کلمه باستانی مصر besa به معنای گربه، هم ریشه است، که نمادی از ایزد بانوی باستت (گربه)، در مصر باستان بود و عمدتا در مصر سفلی و از 1000 سال پیش از میلاد، ستایش می شد. باستت خود دختر خدای خورشید بود.

مقبره بس در شهر دندره مصر

خدای کوتوله بس، با آن قد کوتاه و ظاهر عجیب و حالت تهاجمی، وظیفه ویژه ای برای محافظت از زنان باردار، در هنگام بارداری و زایمان داشت. او همچنین نگهبان کودکان و دارایی خانواده در برابر تمام  نیرو های شیطانی همچون ارواح خبیث، نیروی کشنده مارها و نازایی است. از طرفی این خدا، با آن صورت زشت، ریشو و آلت جنسی بزرگ خود، نمایی مضحک داشت و نمادی از شادی ها و لذتهای زندگی، همچون موسیقی، رقص و لذت جنسی نیز بود.

تندیس بس، موزه لوور

امروزه، تمام خدایان کوتوله و با ظاهر عجیب را با نام عمومی بس می خوانند و نام این خدا، به نماد تمام این خدایان که گستره وسیعی را از نظر جغرافیایی شامل می شود، تبدیل شده است.

منابع :

دانش نامه ویکی پدیا

تارنمای موزه بریتانیا

فرهنگ نگاره ای نمادها، جیمز هال، ترجمه رقیه بهزادی